Manuk ni pea langge, hotekhotek laho marpira, sirang na maraleale, lobian sian na matean ina. I ma songon sada umpama ni halak Batak na manggombarhon hinaarga dohot hinaringkot ni angka na maraleale. Molo marsirang na maraleale, mansai lungun do rohana, lobi sian lungun ni roha matean ina. Ise do na targoar aleale di halak Batak? Somalna, i ma angka dongan saparmeaman, dongan satorbang, dongan saulaon, dongan sahuria dohot angka na asing.
Di ulaon adat ni halak Batak, aleale dipatudos ma i songon sihalsihal di dalihan na tolu. Somal do di ganup dalihan na tolu i, sai adong do batu na metmet (na digoari sihalsihal) i ma na marguna laho manungkol ganup batu na bolon na tolu i, asa unang meoleol, asa hot di haojahanna be. I do umbahen di ganup parhataan di ulaon adat pe, sai tarbege do pandohan ni natuatua na mandok dalihan na tolu, paopat sihalsihal.
Jadi di halak Batak, sasintongna aleale (sihalsihal), mansai balga do panghorhonna, ai saluhut batu dalihan na tolu i ringkot do sihalsihal. Songon i ma prinsip ni ngolu ni Halak Batak, taringot tu na maraleae. Molo so adong aleale na ro di ulaonna, mansai lungun situtu do rohana.
HATORANGAN
Minggu sadari on, tagoari do minggu paralealeon. Hurianta HKI maraleale dohot sada Distrik (molo di HKI digoari Daerah) Gareja Jerman na di huta Hamm na margoar Evangelische Kirchen Kreis (EKK) Hamm di Jerman, mamungka sian taon 1978. Ganup bulan September tahalashon manang tapestahon do paralealeon i, songon na tapatupa di ari sadari on.
Dia ma na naeng sitangkasanta dohot siradotanta sian turpuk ni Jamita on, di minggu paralealeon sadari on.
1. Rajumi Donganmu Sumurung Sian Dirim (ayat 1-4).
Adong do pandohan ni halak Batak na mandok: "Sada ma hamu songon daion aek, unang dua songon daion tuak." Pandohan on, pataridahon paboa mansai dihasiholi halak Batak do hasadaon. Jala ragam do dipatupa halak Batak laho patulus hasadaon i. Aut sura diuji godang ni punguan na nidohotan ni jolma di portibi on, ra olo do gumodang punguan ni halak Batak. Adong do punguan marga (punguan ni na saama, saompu, sangkambona dohot sahorong). Laos ihut muse do nang punguan ni hulahula dohot tulang, adong muse do nang punguan huta, dongan sahuta di bona pasogit dohot angka lan na asing.
Di tupuk on pe disoarahon Apostel Paulus do paboa ringkot situtu do hasadaon i, di na nidokna: "Sada ma parrohaonmuna, sada ma haholonganmuna, saroha sapingkiran ma hamu" (ayat 2). Lapatanna, mansai uli jala marparbuehon las ni roha do ganup molo jumpang hasadaon i. Alai ingkon tongtong do jamot hita, olo do sipata solhot hasadon dohot parsalisian. Ala ni i di nasa parsaoran ingkon sipasidingon do nasa pangalaho na patubu parsalisian. Isarana songon roha na holan mangharingkothon huhut roha na holan manaringoti na ringkot di dirina jala ndang marroha patupa na ringkot di donganna. Lumobi ma di na so olo mangalehon tingki laho manangihon soara dohot angka na ringkot di donganna. Sipasidingon do pangalaho na si songon i molo sihol do rohanta asa adong jumpang hasadaon di angka parngoluon dohot paralealeon.
Di angka parsaoran nang paralealeon pe, sipasidingon do angka pangalaho na manutup diri. Lapatanna, ingkon rade do nang hita pabotohon tu angka dongan, manang aha na ponjot di bagasan roha. Laos disi do boi angka dongan tuk laho mangalehon angka na tau mangurupi manang mangalehon poda nang nasihat asa manahan huhut mangalehon dalan asa malua sian parungkilon i. Marragam dope na ringkot sijamothononhon asa jumpang hasadaon ni roha, i ma na marhite holong ni roha, ai diparbaga Debata do las ni roha dohot pasupasu na godang tu angka na marsaroha (ida Buku Ende nomor 122 ayat 4).
2. Kristus do suhatsuhat ni haulion ni ngolu jolma (ayat 5-11).
Adong dua pandohan ni Halak Batak na jotjot disoarahon jala dihangoluhon: Na parjolo, holong mangalap holong. Tangkas do i, ai mansai godang do dipajongjong halak Batak punguanna, laos mansai godang do dibahen goar ni punguan i, holong mangalap holong. Somalna, ndada asal dibahen goar ni punguan i, alai goar i manggombarhon isina do, manang songon na somal tabege di pandohan ni halak Batak na mandok, goarna do daina.
Alai di turpuk on didok do: songon parrohaon ni Kristus Jesus ma Parohaon muna. Songon dia do imbar ni parrohaon ni Kristus Yesus martimbangkon parrohaon ni Halak Batak, secara khusus taringot tu holong?. Jesus manghaholongi jolma, ndada ala naung parholong roha jolma i, manang laho mamalos holong ni jolma i. Alai sebalikna, Jesus mang-haholongi jolma uju dibagasan dosa dope jolma i. Si Paulus di turpuk jamita on, mansai tangkas do paandarhon suhat-suhat na patut siihuthonon ni jolma, ima na rade mangarumari diri pola manolukhon rupa hatoban, olo patutoru diri pola mate tarsilang laho papatarhon holong na mamolin tu jolma manisia.
Napaduahon, batas ni jolma manesa hasalaan ni donganna, ima sintap ni tolu hali.
Uju didapothon angka siseanNa Jesus, dipatupa nasida di pangarata-rataion taringot tu harajaon ni Debata dalam bentuk diskusi. Godang do sungkun-sungkun ni sisean i, tarmasuk si Petrus mandok: Tuhan, sintap ni piga hali do sesaonku sala ni donganku, pola do pitu hali? Sasintongna sungkun-sungkun na sekaligus pandapot ni si Petrus on, nunga melebihi hasomalan ni Halak Batak, ai ditangkasi si Petrus, mandok: pola do pitu hali?. Mangalusi sungkun sungkun i, ndada diolohon Jesus mandok pitu pulu hali, alai sintap ni pitupulu hali pitu do. Pangajarion ni Jesus on, ndada holan na mandok boti, alai mansai tangkas do jumpang ngolu na songon i di nasa pangulahonon ni Jesus, ai ndang marnaloja manang marpansohotan Jesus manalpuhon hasalalaan ni jolma, baliksa tahe, diusehon do mudarna, bahen tobus ni dosa ni jolma i (Jaha: 1 Korint 6: 20).
3. Na patutoru diri nasida do sipatimboon.
Saluhut jolma di portibi on masihol do di hasangapon. Halak Batak pe diparsinta do asa taruli di hasangapon raphon hamoraon dohot hagabeon. Sitiruon do dilehon Tuhan Jesus uju ro tu portibi on. Ima na olo Ibana patutotu diri, alai ndada gabe ditoru, olo Ibana mate alai dang margogo hamatean i maniop Ibana. Disi ma patar huaso ni Debata, lobi sian nasa hagogoon di portibi on, nang dibanua toru ro di Banua Ginjang pe tahe. Ai dung dibolus hamatean i, sude do somba tu goar ni Jesus, jala na marsoara marhatopothon Jesus Kristus do Tuhan.
Di pangjarion ni Jesus on pe tangkas do didok: manang ise na naeng sangap, ima na gabe pangoloi di donganna (Mateus 20: 26)
HAHONAAN
Di tingki parpudi on, itapahembang do parale-aleon ni Hurianta, ndada holan parale-aleon tu EKK Ham, alai lam martamba do parale-aleon ni HKI, isarana tu Yayasan Bahteraku, Gereja GMIM di Manado, Gereja Onnuri di Korea dohot piga-piga Perguruan Tinggi di Indonesia, nang angka Lembaga oikumene Internasional di luar Negeri pe tahe. Sasintongna, di bagasta di keluarga nang di masyarakat, na marale-ale do hita. Jala di angka parale-aleonta di portibi on, itaingot ma paboa naung ditodo Jesus Kristus hita ale-aleNa. Naeng ma patar parale-ale on i, marhite na satia hita mangulahon Hata dohot Patik ni Kristus I (Johanes 15: 14; Galatia 6: 2). Amen. (hs)
Posting Komentar